Mega Code Archive

Delphiye girerken

İlk açılışta boş bir form (Form1) açılır. Form1'in özelliklerini sol taraftaki Object Inspector'da görebilirsiniz. Bu form ana formumuzdur(şimdilik). Formu bir nesne taşıyıcısı olarak düşünebilirsiniz. Bu formun sağını solunu çekiştirerek istediğiniz büyüklüğe getirebilirsiniz. Programı "RUN" (üzerinde yeşil sağ ok bulunan düğme) tuşuna vey F9'a basarak çalıştırırsak üst kısmında Form1 yazan boş bir form (pencere) ile karşılaşırız. Form1'in üstündeki windows düğmelirini biraz inceleyerek "X" düğmesine basarak programı kapatıp tekrar delphi ortamına dönelim. Delphi nesnelerle çalışır. Yani elimizde bir takım hazır nesneler(objeler) vardır, biz bu objeleri uygun olarak bir araya getirerek programlarımızı yazarız. Mala, çekiç, beton, demir, su, kapı, pencere,.... hepsi birer nesnedir. Bu nesneleri amacımıza uygun olarak bir araya getirerek ev yapabiliriz. İşte delphi ile program yazmak buna benzer. Delphi nesneleri paleti(Camponent palette) Genel olarak delphi nesneleri: TForm, TEdit, TLabel, TButton, TMemo, TPanel, TComboBox, TListBox, ..... Her nesnenin bir takım özellikleri vardır. Bu özellikleri 2 gruba ayırabiliriz; 1) Tasarım aşamasında düzenlenebilen özellikler(design time properties) 2) Sadece programın çalışması sırasında düzenlenebilen (dinamik) özellikler(run time properties) a) Çalışma anında meydana gelen olaylar(events) b) Diğer özellikler Tasarım aşamasında düzenlenebilen tüm özellikler çalışma anında da düzenlenebilir. Tasarım aşamasındaki tüm özellikler Object Inspector-Properties sekmesinde mevcuttur. Form1' in tasarım anı özelliklerini inceleyiniz lütfen. Bu özelliklerin karşılarındaki değerleri değiştirerek Form1'de meydana gelen değişiklikleri gözlemleyiniz. Çalışma anında meydana gelen olayları görmek için Object Inpector-Events sekmesini tıklamalısınız. Bu kısımda olayların karşısında herhangi bir değer olmadığını göreceksiniz. Bu olaylar gerçekleştiğinde yapılmasını istediğiniz işleri kodlamanız gerekmektedir(şimdilik biraz sabredin). Object Inspector penceresi, hangi nesne seçili ise onun özelliklerini yansıtır. Hangi nesnenin seçili olduğunu bu pencerenin üstünden okuyabilirsiniz. Delphi'nin Kod Yapısı Delphi kodları modüler(kod parçacıkları) yapıdadır. Lego parçaları gibi düşünebilirsiniz. Her modülün alt modülleri olabilir. Bu modüler yapılar Procedure veya Function olarak adlandırılır. Bir kod parçacığı yazacağınız zaman bu iki deyimden birini kullanarak bir isim vermeniz gerekmektedir. Procedure Toplama(x, y,z:Integer); Begin z:=x+y; .......... end; Veya Function Toplama(x, y, z:Integer):Integer; Begin z:=x+y; ......... end; gibi. Bütün kodlar Begin...End; aralığında yazılmalı, iş yapan her kod satırı ";" ile bitmelidir. Bir nesneye bağlı özellikleri değiştirmek, procedure veya function'ları çalıştırmak için bunları "." ile birleştirerek yazarız. Form1.Caption:="Delphi öğreniyorum" Form1.Toplama(2,4) Form1.Edit1.Font.Color.=clRed Bir değişkene veya bir özelliğe bir değer atarken ":=" kullanılır. Bir A modülün B alt modülünü çağırırken sadece B; yazmanız yeterlidir. Bir A modülünde iken B modülünün alt modülü olan C'yi çağırmak için B.C; yazmanız gerekmektedir. Delphi Kod Penceresi Form1' in üzerine çift tıklarsanız ekranı karşınıza çıkar. Bu pencere kod penceresidir. Pencerenin üzerinde "Unit1.Pas" yazdığını ve pencerenin içinde bir takım ifadelerin olduğunu görürsünüz. Çift tıklama ile açılan procedure o nesnenin tanımlı olayıdır(default event). Burada Form1'in FormCreate olayı default olaydır. Buraya bu form yaratılırken yapılmasını istediğimiz işleri kodlamalıyız. Örnegin formun büyüklüğü, rengi, nasıl açılacağı... gibi. Her eklenen form için uzantısı ".pas" olan yeni bir kod dosyası (unit) oluşturulur. İlk oluşturulan form ana formdur(daha sonra isterseniz değiştirebilirsiniz tabi). Programınız çalıştığında ilk formun kodları çalışacaktır. Şimdi Object Inspector'dan Events sekmesini, buradan da On Click özelliğine gelip çift tıklayalım. Begin...End; bloğu arasına "Form1." yazıp bir kaç saniye beklersek Form1' e ait tüm özellikleri, bu özelliklerin tipleri, alacağı değerler gibi bilgileri içeren pencere açılacaktır. "Form1.color:=clRed;" kodunu yazalım. Tüm kod penceresi ise şeklindedir. Bu pencereyi biraz açıklayalım: Unit : Kod parçasının ismidir. Burada Form1'in kodlarıdır. Henüz kaydedilmediği için "Unit1" isimli olarak gözükmektedir. Interface : Programın ara yüzünün başladığını gösterir Uses : Bu programda kullanılacak nesnelerin kod kütüphanelerini gösterir.Yani araç-gereç odalarıdır. Type : Programda kullanılacak nesneler, procedurler ve functionlar tanımlanır. TForm1=Class(TForm) : TForm nesnesini bu program için TForm1 olarak yaratmasını tarif eder. Hemen bunun altında TForm1'e bağlı procedurler yer almaktadır. Private : TForm1'e bağlı TForm1 nesnelerinin tümünün kullanabilceği diğer nesneler, procedurler tanımlanır. Public : TForm1'e bağlı diğer formların kullanabileceği nesneler, procedurler tanımlanır. Var : Bu kısımda TForm1'e ait global değişkenler tanımlanır. TForm1, TForm'un aynısı olan fakat sanal bir nesnedir. Nesneler program içinde direkt olarak kullanılmazlar. Bunun yerine değişkene aktarılarak kullanılır. Çünkü aynı nesne başka bir yerde daha kullanılabilir (nesnenin fotoğrafını çekmek gibi, istediğiniz kadar fotoğraf çekebilirsiniz, nesne durduğu yerde durur). TForm1 nesnesi Form1 değişkenine aktarılıyor. Tüm işlemler işte bu Form1 ile halledilmektedir. Bu forma bağlı tüm nesnelerin taşıyıcısının adı Form1 olmaktadır. Form1'deki değişiklikler TForm1 nesnesine aktarılır. Implemantation: Program kodlarının başladığını gösterir. {$R, *.DFM}: Programın nasıl derleneceğini gösterir. Unit1, noktalı end "end." ile biter. TForm1'e ait FormCreate ve FormClick procedurlerini biz oluşturduk. FormCreate procedurü hiç bir kod içermediği için derlenme esnasında silinecektir. FormClick proceduru form üzerinde tıklandığında otomatik olarak devreye girecek ve barındırdığı kodları çalıştıracaktır. Parantez içindeki TObject:Sender ifadesi delphinin kendi eklediği bir ifadedir ve aktif nesnenin hangisi olduğunu anlaması içindir. Şimdi üzerinde yeşil sağ ok bulunan düğmeye veya F9' a basarak pogramı çalıştıralım. Program çalıştığında Form1 üzerine tıklarsanız Form1'in kırmızıya dönüştüğünü görürsünüz. Programı (Form1'in sağ üst köşesindeki X düğmesine basarak) kapatıp delphi ortamına dönelim. Project menüsünden Options'ı tıklayıp açılan pencereden Application sekmesini açalım. Title kısmına istediğiniz bir şeyi yazın, icon'ı(delphiyi yüklediğiniz klasörün altında Borland Shared-Images klasöründe iconlar mevcuttur) da seçip OK düğmesine tıklayın. File menüsünden SaveAll' u tıklayalım ve programımızı kaydedelim. Açılan her formun kodlarının ayrı bir dosya(Unit) olarak kaydedilmesi gerekmektetir. Tüm formları (burada tek bir form var zaten) kaydettikten sonra, bütün formları içeren projeye de bir isim verip kaydedelim. "RUN" tuşuna basıp tekrar programımızı çalıştıralım. Programınızın iconunu ve adını taskbarda görüyor olmalısınız. Programı ve delphiyi kapatın. Projenizi kaydettiğiniz klasörü açın. Orada programınızın exe'sinin de oluşturulduğunu görecek ve mutlu olacaksınız. Şimdi buna çift tıklayarak çalıştırabilirsiniz.